De roeping van de goudentandenfee

Normaal spiekt de tan-denfee onder het kus-sen of er een oude tand ligt. Zij neemt de tand
in, laat een beloning achter voor de schone slaper en neemt de vleugels. De Koedijker tandenfee krijgt de oude tanden gewoon aangereikt. Soms zelfs in een paars zakje met een strikje. ,,Ik had er nog een liggen, tandarts’’, hoort hij dan.
Erik de Maijer is de goudentanden-fee. Oude kronen en bruggen ver-zamelt hij. De opbrengsten ruilt hij in en doneert hij voor borstkanker-onderzoek. Na dertien jaar heeft hij samen met een aantal tandheel-collega’s al bijna een half miljoen euro geschonken voor borstkanker-onderzoek.

De Maijer graaft niet in het gebit van z’n patiënten op zoek naar blinkende objecten. Hij is geen lijkenpikker. ,,Daar krijg ik van die Tweede Wereldoorlogsbeelden bij. Er moeten voor het overlijden afspraken over gemaakt zijn.’’
Het tandengoud komt binnen na een ontsteking in het gebit of als-ie aan vervanging toe is. Het gros van de kronen valt eruit bij mensen die dementeren. Die vergeten de tan-den te verzorgen. ,,In dat stadium kan de kroon er zomaar uitvallen.’’
Het goud wordt gebracht of komt met de tand mee in een enve-loppe in de brievenbus. Het gaat in een potje en in een kluis buiten Koedijk. Al dat goud in z’n praktijk vindt de geboren en getogen Koe-dijker tandarts geen goed idee.

Oven
De kroon gaat de oven in. De res-ten porselein en wortels verbran-den. Het goud smelt. Het wordt gegoten in de vorm van een plaat-je. Het oudentandenplaatje glimt niet altijd even fel. ,,Het is vaak niet alleen maar goud. Het is moei-lijk puur te maken. Er zit vaak een beetje ijzer, beetje platina, kobalt en chroom en een beetje palladium bij.’’
Laatstgenoemde is op dit mo-ment het duurste materiaal. Die is op de beurs 47.000 euro per kilo waard. Goud wordt op dit moment op de beurs verhandeld voor 43.000 euro per kilo. Het is de hoogste goudprijs ooit. Nog een reden dat De Maijer het liever niet op kantoor bewaart. De hoogste prijs heeft te maken met schaarste, volgen de tandarts. ,,Hij is zo hoog, omdat het zoveel gebruikt wordt. Ook denk ik dat het te maken heeft met mensen die goud sparen anti-ciperend op een crisis.’’
Het tandengoudverzamelen begint met Stichting A Sister’s Hope. De stichting haalt sinds 2007 geld op voor onderzoek naar borstkanker. De Maijers echtgenote Monique doet mee met een wande-ling voor het goede doel in 2008. Twee keer negentig kilometer wandelen om aandacht te vragen voor borstkankeronderzoek. Er wordt een eigen inleg verwacht. De Maijer draagt een steentje bij. ,,Ik werk wel een middagje voor je’’, zegt hij tegen z’n vrouw.
Een ander steentje biedt uit-komst. Een kroon van goud. ’Wat zou dat waard zijn’, vraagt hij zich af. Hij waagt een gok. Voor een handjevol kronen krijgt hij 850 euro. ,,Een toevalstreffer. Best veel geld voor zo weinig goud.’’ Hij verdiept zich erin. Hij ziet kansen.
Het wordt een missie om geld te doneren voor borstkankeronder-zoek. ,,Waarom? Iedereen ken iemand die de diagnose borstkan-ker kreeg. Het geldt ook voor drie jonge moeders op de basisschool van onze kinderen. Alle drie over-leden. De impact is zo groot op gezinnen.’’

Grof
De geboren Koedijker, inmiddels Sint Pancrasser, vindt al vroeg z’n roeping. Als kind knutselt hij graag, hij kijkt mee met het prik-ken en schrapen van zijn tandarts. ,,Altijd met de neus erbovenop.’’ Dus hij wordt dierenarts, besluit hij. Nee, corrigeert zijn tandarts. ,,De dierenarts maakt hele grove bewegingen. Als tandarts moet je veel preciezer werken.’’
De Maijer gaat de uitdaging aan. Als hij in 1988 de opleiding af-rondt, is het een slechte tijd voor tandartsen. Zo’n 1500 zitten er zonder werk. De Maijer begint uiteindelijk een praktijk in z’n geboorteplaats en kijkt nooit meer om. Als tandarts praat hij, maar kletst hij niet de oren van de kop van de patiënt. ,,Ik probeer er rekening mee te houden dat de patiënt niet altijd terug kan pra-ten.’’ Hij zit er met de neus boven-op. ,,Ik let op non-verbale reacties. Ik kijk naar de kaken, de pupillen, de handen. Of de patiënt op z’n gemak is.’’
De mond moet schoon zijn. Hij stuurt patiënten terug naar de wachtkamer om de tanden te poet-sen als het nodig is. ,,Ik ga niet eerst schoonmaken voordat ik kan kijken. Een schoon gebit scheelt uiteindelijk zoveel in de behande-lingen.’’

Excuus
Vanaf 2008 verzamelt hij de tan-den. Ieder jaar stijgt de opbrengst. Afgelopen jaar was die zelfs 109.602 euro. Ieder excuus grijpt hij aan om de actie onder de aan-dacht te brengen. Bij lezingen, cursussen en symposia grijpt hij z’n moment.
Het lijkt te werken. Het spreekt zich rond. Collega’s scharen zich achter de actie. Inmiddels zijn er zo’n zeventig tandartsen in het land die tandengoud verzamelen. Maar dat is slechts een fractie van de meer dan 8000 actieve tandart-sen in Nederland. Er ligt nog mil-joenen voor het oprapen. Gouden kronen liggen opgesloten in laden.
Er zijn ook collega’s die er eten voor hun paard van kopen, weet de goudentandenfee. Hij vraagt zich af of dat de bedoeling is. ,,Het is niet het eigendom van de tandarts. Het is materiaal dat je doorgeeft. Ik krijg het in overleg om het door te geven. Het is niet van mij.’’

Eindig
Goud als kroon werkt, omdat het als stof dezelfde ’uitzettingscoëffi-ciënt’ heeft als een kies. Dat wil zeggen: goud rekt mee. Ook kan het gemakkelijk als hoesjes om de tand heen. Een dun laagje goud is vaak genoeg. Porselein is dikker, dat betekent dat de tand ook bijge-slepen wordt.
Op dit moment wordt er met zirkonium kronen en bruggen gewerkt. Het succes daarvan moet nog blijken. ,,Het is keihard. De vraag is of het op de lange termijn de kaak of iets anders belast of kapotmaakt.’’
Goud is al jaren eigenlijk alleen voor de mooi. Status. De laatste gouden kroon is alweer zo’n drie jaar geleden geplaatst.
Houdt De Maijers missie dan ook op? ,,Het is eindig, maar die kronen gaan dertig jaar mee. Er is voorlopig nog wel wat te vinden. Sterker nog, er moeten juist meer tandartsen, parodontologen en kaakchirurgen mee doen.’’
Dominic Schijven